پیش‌تر در مقاله مربوط به سیستم اتوماسیون صنعتی گفتیم که امروزه با توجه به پیچیدگی در صنایع تولید، افزایش رقابت، افزایش اهمیت جان انسان و مسائلی از این دست دیگر استفاده از نیروی انسانی در فرایندهای تولید کار چندان عاقلانه‌ای محسوب نمی‌شود لذا استفاده از ربات‌ها به جای نیروی انسانی توصیه می‌شود. اما سؤالی که پیش می‌آید این است که:

• این ربات‌ها چه انواعی دارند؟
• بهتر است از کدام ربات در کدام موارد استفاده شود؟
• ربات‌های امروزی چه ویژگی‌هایی دارند؟
• و…

در این مقاله به برخی از رایج‌ترین این موارد و پاسخ به مهم‌ترین سؤالات درباره ربات صنعتی می‌پردازیم:

• ربات صنعتی چیست؟
• ربات صنعتی چگونه تکامل یافته است؟
• مزایای ربات صنعتی چیست؟
• انواع ربات صنعتی کدام‌اند؟
• ربات‌های صنعتی در چه صنایعی استفاده می‌شوند؟

ربات صنعتی چیست؟

ربات صنعتی سیستمی اتوماتیک است که در بخشی از فرایند تولید وارد شده و باعث اتومات شدن آن بخش می‌شود. این ربات‌ها اغلب کاملا برنامه‌پذیر هستند و در ابعاد متفاوت از جمله نانو و میکرو تا ابعاد بزرگ کارخانه‌ای یافت می‌شوند و توانایی اضافه شدن به خط تولید را دارند.

ربات صنعتی چگونه تکامل یافته است؟

اولین ربات شناخته شده در صنایع تولیدی که می‌توان آن را ربات صنعتی نامید توسط شخصی به نام Taylor در سال ۱۹۳۷ میلادی ساخته شد که توان آن از یک موتور الکتریکی تأمین می‌شد و دستوراتش را توسط یک صفحه کاغذی دریافت می‌کرد و توانایی چیدن لایه‌های چوب و الوار بر روی هم را طبق یک الگو که در صفحه کاغذی مشخص شده بود، داشت. اما اولین ربات رسمی که به عنوان ربات ثبت شد در سال در سال ۱۹۵۴ میلادی توسط George Devol توسعه پیدا کرد که می‌توانست اشیا را در شعاع ۵ متری جابه‌جا کند و آن‌ها را از نقطه‌ای به نقطه دیگر انتقال دهد. پس از آن بازوهای رباتیک توسعه پیدا کردند و سیستم فرمان‌پذیری آن‌ها نیز از فرمانپذیری کاغذی به فرمان‌پذیری توسط ریزپردازنده‌ها توسعه پیدا کرد که اولین آن‌ها در سال ۱۹۷۵ میلادی به دست اینتل ساخته شد. از آن پس برخی کشورها نظیر ژاپن سرمایه‌گذاری هنگفتی روی صنایع مبتنی بر ربات صنعتی انجام دادند که نتیجه آن توسعه تولید در آن کشورها شد. اما سال ۱۹۸۰ را می‌توان شروع استفاده از رباتیک در صنعت به شکل مدرن و امروزی دانست و دلیل آن پیشرفت توأمان علم الکترونیک و مکانیک و شکل‌گیری دانش مکاترونیک بود.

اما تا سال ۲۰۰۸ هنوز از ترکیب ربات و انسان در صنایع تولیدی استفاده می‌شد تا اینکه در این سال یک شرکت دانمارکی ربات‌های مشارکتی را توسعه داد که می‌توانستند با مشارکت یکدیگر فرایند تولید را از صفر تا ۱۰۰ به انجام برسانند.

مزایای استفاده از ربات صنعتی برای کارخانجات

•  افزایش بهره‌وری

استفاده از ربات های صنعتی در کارخانجات به دلیل حذف هزینه‌های دستمزد نیروی انسانی، افزایش سرعت تولید و توانایی تولید در مقیاس‌های بالا بدون مسائلی مانند خستگی و… بهره‌وری را به شدت افزایش دادند.

• افزایش امنیت خط تولید

همواره امنیت کارکنانی که در خط تولید صنایع مشغول کار هستند نگرانی بزرگی برای کارفرما و ذینفعان محسوب می‌شود زیرا این افراد همواره با خطراتی نظیر از کار افتادگی و حوادث منجر به صدمه و فوت دست و پنجه نرم می‌کنند که با جایگزینی این افراد با ربات‌ها این مسأله به نوعی حل شده محسوب می‌شود.

• انعطاف پذیری

با توجه به نوع ربات انتخابی شما در خط تولید می‌توانید از آن در همه شرایط آسان و سخت استفاده کنید، شرایطی که انسان حاضر به انجام آن فعالیت‌ها نیست. مانند تولید در دمای بالا مثل کوره‌ها، استفاده از صنایع برش و…

• دقت بالا

شاید پیش از پیدایش ربات‌ها، همزمانی سرعت و دقت در صنایع، افسانه‌ای بیش نبود که پیدایش ربات‌ها با توجه به حذف خطای انسانی ناشی از بی‌دقتی، خستگی، مشکلات و… افزایش دقت و در نتیجه کیفیت صنایع را به همراه داشت.

انواع ربات صنعتی

• ربات‌های Handling

این نوع ربات‌ها با سرعت و قدرت بالا کار می‌کنند و از حساسیت بسیار بالایی برخوردارند و وظیفه آن‌ها اغلب جابه‌جایی مواد، تأمین مواد اولیه برای ربات‌های عملگر مانند CNC و دریافت مواد تولید شده از ربات‌های عملگر و انتقال آن به قسمت بسته‌بندی است.

• ربات‌های برش

این نوع ربات صنعتی همانطور که از نامش هم برمی‌آید وظیفه برش و تبدیل قطعات بزرگ به کوچک‌تر را انجام می دهد که از انواع پیچیده این ربات می‌توان به ربات‌های CNC اشاره کرد که با دقتی بسیار بالا به برش مواد اولیه و تبدیل آن به قطعه مورد نیاز می‌پردازند.

• ربات‌های پرس و بسته‌بندی

ربات‌های پرس انواع مختلفی دارند از جمله نورد که برای تبدیل مواد اولیه حجیم به وروقه‌ها کاربرد دارد. که یکی از این انواع بسته‌بندی و پرس مواد مختلف از جمله مواد غذایی، نوشیدنی‌ها و سایر موارد از این دست می‌باشد.

• ربات‌های رنگ‌آمیزی

در نگاه اول ربات‌های ساده‌ای بنظر می‌رسند اما هرگز اینطور نیست. این نوع ربات صنعتی  در مواردی که نیازمند رنگ‌آمیزی در شرایط سخت و خطرناک، دمای بالای محل کار و هنگام وجود مواد سمی در ترکیبات رنگ و… نقش حیاتی ایفا خواهد کرد.

• ربات‌های جوش

یکی از مواردی که با افزایش دقت منجر به افزایش کیفیت در محصول نهایی شد شکل‌گیری و توسعه ربات‌های جوش بود زیرا این نوع ربات صنعتی با دقت بالا و توانایی جوش نقطه‌ای در صنایع بسیار حساسی نظیر صنایع هواپیماسازی، فضایی و… بسیار مهم واقع شد.

ربات صنعتی در چه صنایعی استفاده می‌شود؟

ربات صنعتی تقریبا در تمامی صنایع قابل استفاده است اما در موارد زیر بیشترین کاربرد و اهمیت را داراست:

• صنایع هواپیمایی
• صنایع فضایی
• خودروسازی
• غذا و نوشیدنی
• الکترونیکی
• کشاورزی
• پزشکی و بهداشتی
• کنترل کیفیت